Sağlıklı beslenme bilincinin artmasıyla birlikte organik ürünlere olan ilgi giderek büyüyor. Ancak tüketiciler, “doğal”, “köy ürünü”, “geleneksel” gibi ifadelerin yaygın kullanımı nedeniyle zaman zaman yanıltıcı bilgilere maruz kalabiliyor. Bu yüzden, organik ürün alırken bilinçli hareket etmek, doğru ürünleri seçmek ve yasal haklarımızı bilmek büyük önem taşıyor.
Ayrıca, Türkiye’de 27 Kasım 2024 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan “Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu” kapsamında, köy yoğurdu, köy yumurtası, çiftlik sütü, geleneksel peynir gibi ifadelerin yanlış algı oluşturmaması için kullanımı yasaklandı. Bu tür değişikliklerle tüketicilerin bilinçlendirilmesi ve etiketlerin daha şeffaf hale gelmesi amaçlanıyor.
Bu yazıda, organik ürün alırken dikkat edilmesi gereken noktalar, organik pazarlardan alışveriş yaparken bilinmesi gereken kriterler ve tüketicilerin yasal hakları hakkında detaylı bir rehber sunacağız.
Organik Ürün Nedir?
Organik ürünler, 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde üretilen; kimyasal gübre, pestisit, hormon veya GDO içermeyen, doğa dostu tarım yöntemleriyle üretilmiş ve bağımsız yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından sertifikalandırılmış tarım ve hayvancılık ürünleridir.
Bu ürünlerin üretim süreci tohumdan tüketiciye ulaşana kadar sıkı denetimlerden geçmektedir. Ancak, her doğal ürün organik değildir. Gerçekten organik bir ürün almak için dikkat edilmesi gereken bazı önemli kriterler bulunmaktadır.
Organik Ürün Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Etiket ve Logo Kontrolü
✔ Organik Tarım Logosu: Türkiye’de satışa sunulan sertifikalı organik ürünlerin ambalajında, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın belirlediği organik tarım logosu bulunmalıdır.
✔ Yetkilendirilmiş Sertifikasyon Kuruluşu: Ürünün etiketinde, sertifikalandırmayı yapan yetkili kuruluşun adı, kod numarası ve logosu yer almalıdır.
✔ Yanıltıcı İfadelere Dikkat Edin: “Doğal”, “Hormonsuz”, “Köy Ürünü”, “Hakiki”, “Katkısız” gibi tanımlamalar, ürünün organik olduğu anlamına gelmez. Gerçek organik ürünler yalnızca sertifikalı ve logolu ürünlerdir.
✔ Ambalajlı Ürün Tercih Edin: Organik ürünler ambalajsız satılamaz. Paketli olmalı ve etiket bilgileri açıkça belirtilmelidir.
(Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı)
Organik Pazarlardan Sebze ve Meyve Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Organik pazarlarda satılan sebze ve meyveler çoğu zaman ambalajsız olarak satılmaktadır. Bu durumda, ürünün gerçekten organik olup olmadığını anlamak için şu noktalara dikkat etmek gerekir:
✔ Tezgâhta Sertifika Bulunmalı: Organik pazarlarda satılan ürünlerin üreticisine ait sertifikaların satış noktasında görünür bir şekilde asılı olması gerekmektedir. Eğer yoksa satıcıdan talep edebilirsiniz.
✔ Üretici Bilgilerini Sorun: Ürünlerin hangi çiftlikten geldiğini, hangi yöntemlerle yetiştirildiğini öğrenmek için satıcıdan bilgi alın.
✔ Ürün Kalitesi ve Doğal Görünüm:
Organik sebze ve meyveler kusursuz görünmeyebilir. Farklı boyutlarda, şekil bozuklukları olan ve bazı lekeler içeren ürünler, doğallığın göstergesidir.- Ancak bu, her şekli bozuk ürünün de organik olduğu anlamına gelmez :) Tüketiciler, sadece şekil bozukluğu üzerinden organiklik değerlendirmesi yapmamalıdır. İşte tam da bu noktada sertifikalar, analiz sonuçları ve üretim süreçlerinin belgelenmesi, ürünün gerçekten organik olup olmadığını anlamak için en önemli faktörlerdir.
✔ Satıcıyla İletişim Kurun: Ürünlerin yetiştirildiği çiftlik, kullanılan sertifikasyon kuruluşu ve üretim yöntemleri hakkında sorular sorun. Bilgili ve açık sözlü satıcılar, güvenilirliğin bir işaretidir.
Sonuç Olarak
Bilinçli bir tüketici olarak, organik ürün alırken sertifikalara, etiketlere ve üretici bilgilerine dikkat etmelisiniz. Organik pazarlarda ambalajsız satılan sebze ve meyveleri alırken, sertifika kontrolü yapmalı, ürünün doğal görünümüne ve mevsimselliğine önem vermelisiniz.
Eğer bir ürünü organik olduğu için daha yüksek bir fiyat ödeyerek alıyorsanız, bu ürünlerin sertifikalarını, belgelerini ve analiz sonuçlarını sorgulamak en büyük hakkınızdır. Tüketiciler bu konuda çekinmemeli, üreticilerden ürünlerinin sertifikalarını talep etmelidir. Sertifikalı ürünler
almak, herhangi bir olumsuz durumda hukuki olarak haklarınızı arayabilmenizi sağlar.
Öte yandan, köylerden ya da bireysel çiftçilerden ürün alırken de dikkatli olunmalıdır. Bir çiftçinin üretimi köyde gerçekleştiriyor olması o üretimin güvenilir olduğu anlamına gelmez. Eğer üretim süreci hakkında bilgi sahibi değilseniz ve kullanılan yöntemleri bilmiyorsanız, o ürünün sağlıklı olup olmadığı konusunda kesin yargıya varmak zor olabilir. Çünkü kırsaldaki bazı çiftçiler, bilinçsiz ya da ticari kaygılarla gereğinden fazla kimyasal gübre ve pestisit kullanabilirler. Bu nedenle, bu tür ürünleri alırken de güvenilirliği artırmak adına üretim süreçlerini sorgulamak önemlidir.
Unutmayın, sertifikalı organik ürünler, tüketicilere güvence sunar ve sorun yaşadığınızda yasal haklarınızı kullanmanızı sağlar. Sağlıklı ve güvenilir gıdalar tüketmek için bilinçli alışveriş yapmak şarttır.
Sağlıklı günler dilerim! ????
Ziraat Mühendisi
Merve Gülistan Aydın